Rode neuzen

2 juni 2009

de Volkskrant

De journalist Ron Meerhof schrijft in de Volkskrant als eerste over deze dialoog. Hij citeert enkele uitspraken die tijdens de PVV-dag werden gedaan, waaronder ook de vraag over de ‘rode neuzen.’ Bosma’s antwoord wordt door Meerhof niet letterlijk, maar licht verdraaid weergegeven: ‘Ik zou die neuzen gaan afhakken. Ooh, ik zie Clairy Polak al liggen...’ Meerhof onthoudt zich van verder commentaar.1

3 juni 2009

Jan Blokker

Vervolgens reageert journalist Jan Blokker in NRC.next. Hij baseert zich op het artikel van Meerhof in de Volkskrant en citeert daarbij ook de niet geheel correcte zinsnede:

‘“Ik zou die neuzen gaan afhakken”- is dat niet al een oproep tot geweld? Bosma zal tegenwerpen dat hij dat als beschaafd lid van de Nederlandse samenleving […] natuurlijk als een aardigheidje heeft bedoeld. Maar de toevoeging “Ooh, ik zie Clairy Polak al liggen” - was dat dan niet een wellustige aanmoediging om het eens gewelddadig te proberen?’

‘Kan iemand dat zomaar zeggen?,’ vraagt Blokker zich af en roept hiermee als eerste de vraag op of Bosma’s uitspraak niet neerkomt op een oproep tot geweld. In andere reacties keert deze vraag terug.

In zijn column stelt Blokker zich een denkbeeldig gesprek voor tussen vertegenwoordigers van Joodse organisaties en VVD-leider Mark Rutte. In dat gesprek wordt Rutte gevraagd naar zijn mening over de suggestie neuzen af te hakken:  

‘Als ik de joodse organisaties was [sic] waar Mark zich vandaag uit de nesten moet smoezen, zou ik hem aan die vraag testen. “Nog los van de verborgen antisemitische notie in de uitspraak van de heer Bosma”, zou ik beginnen – “ga je over de schreef als je het afhakken van neuzen aanbeveelt?”

“Dat kan een grap zijn geweest”, zei Mark. “Onsmakelijke grap natuurlijk, maar nog geen reden om meteen aan de Holocaust te denken, waar bibliotheken over zijn volge…”

“Ja”, werd hij door de joodse organisatie onderbroken, “dat van die bibliotheken schijnt u wel eens gehoord te hebben.” “Maar als je intussen aan Clairy Polak denkt, die je al ziet liggen? Zijn we dan niet bijna terug bij de SS?”’

In de column uit Blokker kritiek op de nonchalante, zo niet onnozele houding van de politieke elite in Nederland ten opzichte van uitspraken als die van Bosma. Anders dan Meerhof, die zich van commentaar onthield, wijst Blokker op ‘de verborgen antisemitische notie’ in Bosma’s opmerking en verbindt deze met het nationaalsocialisme. Het verbale geweld van Bosma tegen Clairy Polak doet Blokker denken aan de SS. De ‘antisemitische notie’ in deze uitspraak analyseert hij niet. Wel voert Blokker in zijn stuk ‘de joodse organisaties’ op als een groep die de uitspraak onder de aandacht van politici brengt. Daarmee zegt hij dat Joden als groep door Bosma’s uiting werden geraakt en daarom het recht hebben om verhaal te halen. Bovendien laat Blokker Rutte zonder enige aanleiding over de Holocaust beginnen, waarvoor in de uitspraak van Bosma geen directe aanleiding was. Dit is de eerste keer dat Bosma’s uitspraak over ‘rode neuzen’ aan de Joden wordt gekoppeld, deze koppeling verloopt via de associatie tussen ‘Joden’ en ‘neus’ naar de Holocaust en nazipraktijken.2

4 juni 2009

NOS

Op 4 juni 2009 vinden de Europese verkiezingen plaats. De NOS brengt de Nederlandse uitslagen op tv. De speciale uitzending NOS Europa Kiest wordt vanuit het stadhuis in Den Haag uitgezonden en begint om 21.00 uur met een voorlopige prognose van de uitslag. Aan het einde van de avond is er een debat onder leiding van Ferry Mingelen met de fractievoorzitters van CDA, D66, GroenLinks, PvdA, PVV, SP en VVD. De politiek leider van D66, Alexander Pechtold, vraagt tijdens dit debat aan PVV-leider Geert Wilders om een reactie op de bewuste uitspraak van Martin Bosma. Hierbij refereert Pechtold ook aan eerdere uitspraken van Wilders die als zinspeling op het nazisme herkend kunnen worden, zoals de betiteling ‘knokploeg’ voor zijn partij.

Alexander Pechtold: ‘Deze week was Wilders in Rotterdam, en zijn fractiegenoot zegt daar dat van de linkse journalisten de neus moet worden afgehakt, Clairy Polak één. Denkt u dat werkelijk? En u zegt dan achteraf “het is een grapje.” Het was bloedserieus.’

Geert Wilders antwoordt: ‘Nee, hoor. Dat is onzin, het was het publiek dat die grap maakte waarop in is gegaan.’

Alexander Pechtold: ‘U noemt uw fractie een knokploeg.’

Geert Wilders: ‘Dat is onzin mijnheer Pechtold! Het is onzin. Als u daarop het debat moet winnen, dan is het heel triest met u gesteld.’

Ferry Mingelen mengt zich ook in de discussie: ‘Maar nu toch even voor alle duidelijkheid. Want ik had het niet willen opbrengen, maar dit grapje is bij u in de PVV-bijeenkomst gevallen en toen heeft een van uw fractieleden, de heer Bosma, gezegd, “ik zie de neus van Clairy Polak” – mijn collega van NOVA – “al liggen.” En mijn vraag aan u is, vindt u dat een grapje?’

Geert Wilders: ‘Ja, als u op die bijeenkomst was geweest... Het is goed dat u het voor uw collega opneemt, daar is helemaal niks mis mee, maar als u bij die bijeenkomst was geweest, dan had u gezien dat iemand uit de zaal een vraag stelde over rode neuzen, dat daar een grap over werd gemaakt. Natuurlijk wensen wij mevrouw Polak niets kwaads toe, behalve dat zij het nieuws in Noord-Korea gaat voorlezen. Verder hoeft er niets verkeerds met haar te gebeuren. Wij hebben een grap erover gemaakt en dat is het geval.’

Ferry Mingelen: ‘Die achteraf niet zo geslaagd was... kunnen wij daar ’t over eens zijn?’

Geert Wilders: ‘Daar kunnen wij het zeker niet over eens zijn, want als u daar in die zaal had gezeten en u had de context gezien, dan had u geweten dat er helemaal niets verkeerds was gezegd.’

Alexander Pechtold: ‘U zegt toch knokploeg? U zegt toch met scherp schieten? U zegt toch met tandenborstels het stadion schoonmaken. U maakt verwijzingen en ik snap het eerlijk gezegd niet. Ik snap niet waarom u die vergelijkingen maakt.’

Tijdens het debat brengt Pechtold de uitspraken van Bosma in verband met eerdere uitspraken van vertegenwoordigers van de PVV, met name Wilders, en vervolgens ook met verschillende vormen van terreur die geassocieerd worden met het nationaalsocialisme. Pechtold spreekt hier niet over antisemitisme. Het woord ‘Joods’ valt evenmin tijdens dit debat.3

Alexander Pechtold

Op dezelfde avond wordt Pechtold in het VARA-televisieprogramma De Zomer Draait Door geïnterviewd. In dat programma wordt hem naar een reactie gevraagd op Bosma’s uitspraak. Vooraf zendt De Zomer Draait Door in de rubriek Jakhalzen een kort filmpje uit waarin Wilders en enkele andere politici hun mening geven over de uitspraak van Martin Bosma. Volgens Wilders was dat ‘natuurlijk een grap’ waar ‘ook hard om gelachen’ werd. Wilders herhaalt hiermee zijn eerdere stelling dat Bosma een grap maakte die het publiek in Ahoy kon waarderen. Andere geïnterviewde politici reageren kritisch op Bosma’s uitspraak. Johan Remkes van de VVD zegt: ‘Wij hakken in dit land geen neuzen af, dacht ik zo.’ Zijn partijgenoot, Charlie Aptroot, geeft aan deze uitspraak ‘een beetje belachelijk’ te vinden. Martijn van Dam van de PvdA vraagt zich af wat er zou gebeuren als iemand zo’n uitspraak over één van de PVV-ers zou doen. Hans Spekman van de PvdA stelt dat deze uitspraak laat zien ‘wat voor mensen het echt zijn.’ Hij noemt het optreden van Bosma ‘walgelijk.’

Pechtold die in de studio van De Zomer Draait Door gevraagd wordt op het filmpje te reageren gaat niet in op de reacties van zijn collega’s op het Binnenhof. Het verbaast hem dat dit incident zo weinig weerklank in de media heeft gevonden, terwijl op de PVV-bijeenkomst veel journalisten aanwezig waren. Hij prijst de redactie van het zomerprogramma dat zij hier wel aandacht aan besteden. Daarnaast spreekt Pechtold er opnieuw zijn verwondering over uit dat Wilders ‘die vergelijkingen’ toestaat. ‘Iedereen weet, zij [Clairy Polak] heeft een Joodse achtergrond en je begint over neuzen,’ voegt Pechtold toe. Dit is de eerste maal dat er op de Joodse achtergrond van Clairy Polak wordt gewezen. Pechtold geeft hiermee aan het stereotype van de Joodse neus te hebben herkend, maar het woord antisemitisme neemt hij niet in de mond. De interviewers, Froukje Jansen en Waldemar Torenstra, vragen hierop ook niet verder door. Zij besluiten het programma daarentegen met een ironische toespeling op Bosma’s uitspraak. Torenstra zegt: ‘De rode neuzen van de staatsomroep die nemen afscheid.’ Vervolgens zetten hij en Jansen bij de afkondiging een rode clownsneus op.4

Joost Niemöller

Nog op dezelfde dag blikt journalist Joost Niemöller terug op het optreden van Pechtold tijdens het NOS-debat. Op zijn persoonlijke website schrijft Niemöller dat Pechtold tijdens het debat ‘insinueerde’ dat de PVV ‘een antisemitische partij’ is. Volgens Niemöller deed Pechtold dit ‘door van rode neuzen grote neuzen te maken.’ Niemöller reconstrueert vanuit zijn geheugen de discussie tussen Pechtold en Wilders:

‘Pechtold: “Een fractiegenoot van Wilders zei dat journalisten de neus moet worden afgehakt. U noemt uw fractie een knokploeg, mijnheer Wilders, uw fractiegenoot Martin Bosma zei dat hij de grote neus van Clairy Polak al zag liggen. Vindt u dat een leuk grapje, mijnheer Wilders?” Wilders: “Iemand in de zaal maakte een grapje over grote neuzen.”’

Niemöller keurt Pechtolds interventie in het debat af als insinuerend en ‘echt vies’, want in Ahoy hebben zowel de vraagsteller als Martin Bosma alleen over rode neuzen gesproken, niet over grote neuzen die volgens Niemöller voor ‘joden’ staan. ‘Het ging dus over rode neuzen. Over de linkse media dus. Het ging helemaal niet over grote neuzen. En dus ook helemaal niet om de insinuatie dat Clairy Polak joods is,’ concludeert Niemöller. Hij stelt dat Bosma’s toespeling op Polaks neus bedoeld was als een kritiek op de linkse media, want rood staat volgens hem in deze beeldspraak voor links, sterker nog voor ‘linkse kerk.’ Ten eerste introduceert Niemöller hier een nieuw element in het debat: de kleur rood als verwijzing naar de vermeend linkse signatuur van de publieke omroep en van Clairy Polak.  Ten tweede is het niemand anders dan Niemöller zelf die over ‘grote neuzen’ begint; tot dan toe is daar niet over gesproken. In het door hem aangehaalde debatfragment valt de uitspraak ‘grote neuzen’ helemaal niet.5

5 juni 2009

Joost Niemöller

Een dag later publiceert Joost Niemöller een rectificatie op zijn website. Hij erkent zijn fout en neemt zijn argument gedeeltelijk terug. ‘Het woord “grote neuzen” viel niet één keer,' geeft hij toe. De link tussen de uitspraak over Clairy Polak en ‘grote neuzen’ werd door hem spontaan gelegd. Dit verklaart hij als volgt:

‘Het was dus de neus van Clairy Polak die Ferry Mingelen met zoveel nadruk neerzette, die mij deed denken dat er over “grote neuzen” werd gesproken. Door Pechtold. Wat niet waar was. […] Waarom zette Mingelen die neus van Clairy Polak met zoveel nadruk in dat debat? Waarom reageerde Wilders daar meteen zo fel op? Natuurlijk, omdat we allemaal wel aanvoelden waarop gedoeld werd. Niet op de rode neuzen van de journalisten. En het was ook een ongelukkig grapje geweest, waarschijnlijk (ik was er niet bij) van Martin Bosma, daar in Rotterdam. Zeg maar een stukje beeldspraak dat met je op de loop gaat. Daar maakte Mingelen gebruik van. Waarom Mingelen dat deed, weet ik niet. Maar de toon was gezet in dat debat, helemaal aan het eind. De neus van Clairy Polak stond heel nadrukkelijk in beeld. En Clairy Polak is joods. Pechtold had de neus uit de fles laten komen. En hij ging erop door.’

Volgens Niemöller kwam de frase ‘grote neuzen’ dus spontaan bij hem op toen hij naar de gedachtewisseling tussen Pechtold, Mingelen en Wilders luisterde. Dit gebeurde doordat Mingelen en Pechtold veel nadruk op de neus van Clairy Polak legden, om de kijkers ertoe aan te zetten Bosma’s uitspraak als antisemitisch te duiden. ‘Ik stonk er in en hoorde hem praten over “grote neuzen.” Dat klinkt als een excuus. Maar dat was gewoon stom van mij. Ik had beter moeten opletten,’ aldus Niemöller.

Niemöller houdt vol dat Bosma’s beeldspraak over ‘rode neuzen’ in Hilversum en over Clairy Polak een toespeling is op ‘de linkse media’ en de ‘linkse kerk.’ Tegelijkertijd was het volgens hem ‘een ongelukkig grapje.’ In de reacties van Pechtold en Mingelen ziet hij echter een verborgen bedoeling. Zijn redenering is op dit punt tegenstrijdig. Aan de ene kant wijst hij de suggestie van de hand dat de discussie in Ahoy op het stereotype van de Joodse neus inspeelde, maar aan de andere kant stelt hij dat ‘we allemaal’ wel kunnen aanvoelen waar Pechtold en Mingelen op doelen terwijl zij ‘de neus uit de fles laten komen.’6

Floris Blom

Floris Blom, columnist bij de Volkskrant interpreteert Bosma’s uitspraak anders dan Niemöller. In zijn stuk, dat een dag na de verkiezingen verschijnt, duidt Blom net als Niemöller de uitspraak als een aanval op de publieke omroep, maar bij hem komt de verdenking van antisemitisme op.

‘Vooral de staatsomroep is de gebeten hond. Alles en iedereen is er links, elke NOS-medewerker loopt rond met een rode neus. Die rode neus moet worden afgehakt! Martin Bosma, nota bene Tweedekamerlid, verkneukelde zich al bij het vooruitzicht van een op de grond spartelende Clairy Polak zonder neus. Je zou hem bijna van antisemitisme verdenken, maar het gaat ook in de richting van het aanzetten tot geweld.’7 

7 juni 2009

Buitenhof

In het televisieprogramma Buitenhof, deze keer gepresenteerd door Clairy Polak, wordt slechts zijdelings aan Bosma’s uitspraak gerefereerd. Hoogleraar Politieke Theorie Jos de Beus leest een column voor waarin hij uitingen en standpunten van de PVV bekritiseert. Hij roept de politici op tot waakzaamheid en actie: ‘Straf extreme uitingen van de PVV meteen af,’ pleit De Beus, want ‘Wilders, nota bene zelf beveiligd, durft geen afstand te nemen van aanhangers die kritische journalisten met geweld bedreigen.’

Zonder de naam Clairy Polak te noemen refereert De Beus aan het incident in Ahoy. Hij doet dat echter onnauwkeurig want de aanhanger van de PVV, de vraagsteller die als eerste over roden neuzen sprak, bedreigde niemand met geweld; het was Martin Bosma die de notie van ‘afhakken’ in zijn repliek opnam.8 

8 juni 2009

de Volkskrant

Op 8 juni 2009 wordt de column van Jos de Beus in de Volkskrant gepubliceerd.9 

9 juni 2009

EenVandaag

Op 9 juni 2009, acht dagen na de PVV-dag in Ahoy, plaatst de redactie van EenVandaag als eerste een opname van de bijeenkomst op de website van het programma. Vanaf dat moment kan iedereen de uitspraak van Bosma verifiëren. De programmamakers hopen met deze beelden het incident te helpen duiden, zo zeggen ze in de aankondiging: ‘Wat werd er nu precies gezegd? En was het inderdaad grappig of helemaal niet? Bekijk de EenVandaag-beelden en oordeel zelf.’ De redactie laat het oordeel aan de kijkers over. Zelf citeert zij het eerder al verkeerd aangehaalde fragment uit het Volkskrant-artikel van Meerhof.10

13 juni 2009

Martin Bosma

In de Volkskrant verschijnt een reactie van Martin Bosma. Hij reageert op de column van De Beus: hij vindt het een ‘waanzinnige mededeling dat de PVV journalisten bedreigt.’ Volgens Bosma wordt de PVV door De Beus gedemoniseerd. Bosma gaat niet in op andere reacties op het incident.11

16 juni 2009

de Volkskrant

Een paar dagen later publiceert de Volkskrant een profiel van Martin Bosma waarin vooral zijn politieke engagement en ambities uit de doeken worden gedaan. Journalist Remco Meijer verwijst ook naar het incident in Ahoy en de discussie over het antisemitische karakter van Bosma’s uitspraak. Meijer uit zijn twijfels over het oordeel van andere journalisten. Het is volgens hem niet waarschijnlijk dat dit een antisemitische uitspraak was, want:

‘Bosma is een groot vriend van Israël, dat hij vaak bezocht. Hij wil geen tweestatenoplossing. Op 10 februari voerde hij het woord op een debat in de Rode Hoed in Amsterdam ter gelegenheid van de Israëlische verkiezingen, georganiseerd door Israëlcentrum CIDI. CIDI-directeur Ronny Naftaniel: “Hij heeft een radicalere koers dan wij. Israël voor de Israëliërs, daar komt het op neer.”’

Bosma’s pro-Israëlische opstelling wordt hier door Meijer als een bewijs aangevoerd dat de intenties van de PVV-er niet antisemitisch kunnen zijn.12  

Dirk Stelder

Een ander geluid verschijnt in het Dagblad van het Noorden. Dirk Stelder schrijft er over de kritiek van de PVV op de linkse journalisten van wie de neuzen ‘volgens Bosma moesten worden afgehakt.’ Niet alleen de verbinding tussen rood en links is Stelder opgevallen. Hij vindt het opmerkelijk dat Bosma Clairy Polak als voorbeeld noemde: die is ‘niet alleen links en intellectueel maar heeft ook nog een joodse naam.’ ‘Dit rancuneuze geschreeuw begint naar de NSB te stinken,’ concludeert Stelder. Hij is de eerste die zowel op anti-Joodse als ook op anti-linkse of anti-communistische houding van het nationaalsocialisme wijst en koppelt die aan de houding van de PVV. De journalist zegt te betreuren dat Bosma zijn woorden nooit heeft teruggenomen en dat ook Wilders geen afstand van Bosma’s uitspraak nam; in plaats daarvan maakte hij een grap over de politieke voorkeur van Clairy Polak die beter het nieuws in Noord-Korea kon gaan voorlezen.13

20 juni 2009

Max van Weezel

Ook de journalist Max van Weezel licht het vermeend gewelddadige taalgebruik van de PVV en van Bosma eruit. Volgens Van Weezel is de uitspraak over het ‘afhakken van rode neuzen’ niet uitzonderlijk. In zijn artikel in Vrij Nederland typeert Van Weezel Bosma als volgt:

‘Bosma, de man die geen haat en wraak koestert, hanteert vaker gewelddadig taalgebruik. Op dezelfde verkiezingsbijeenkomst in Rotterdam omschreef hij zijn fractie als “een kleine knokploeg die iedere dag de Kamer binnenloopt.” [...] PVV'ers drukken zich wel vaker uit in termen waarvan ik denk: moet dat nou per se? Een unheimisch gevoel bekroop me toen ik in De Pers het verslag las van het overwinningsfeest van de partij in café De Haagsche Kluis. “Nederland ontwaakt,” riep oud-politieagent Hero Brinkman bij die gelegenheid verheugd uit. Zou hij niet weten dat de NSDAP in 1933 op Unter den Linden paradeerde onder het aanheffen van de leus “Deutschland erwach”? Dierenvriend Dion Graus noemde de verkiezingsoverwinning dezelfde avond verheugend voor Wilders want die “werkt dag en nacht voor volk en vaderland.” Nooit gehoord dat dat de titel was van het propagandablad van de NSB? Maakt de PVV nou met opzet gebruik van zulke misplaatste historische vergelijkingen of begin ik langzaamaan paranoïde te worden? Voor alle duidelijkheid: flirten met verbaal geweld is in Nederland nooit voorbehouden geweest aan populistisch rechts. Zelf denk ik met het schaamrood op de kaken terug aan de slogans van de studentenbeweging in de jaren zestig: “Dood aan de Amerikanen” en “Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, gooi minister Veringa in de gracht.” Onze erfopvolgers, de krakers, wensten de projectontwikkelaars een vreselijk lot toe. Maar daar kan de PVV geen excuus aan ontlenen.’

Net als Stelder, en eerder ook Jan Blokker, koppelt Van Weezel de PVV-uitspraken aan het gedachtegoed van het nationaalsocialisme.14    

27 juni 2009

Martin Bosma

Op 27 juni publiceert Vrij Nederland een interview met Bosma waarin de kwestie van de ‘rode neuzen’ weer aan de orde komt. Het incident wordt door Bosma als een ongelukkige grap geduid:

‘Vorige maand was zijn lollig bedoelde opmerking over de “rode neus” van NOVA-presentatrice Clairy Polak (die zou hij er “met heel veel plezier” afhakken) aanleiding voor een publieke rel. “Het komt allemaal door mijn liefde voor ironie,” verzucht Bosma. “Gerard Reve is niet voor niets mijn grote held.” Gniffelend: “Dat gaat me nog eens een keer lelijk opbreken.”’

Bosma maakt geen excuses en legt ook niet uit waarom hij die uitspraak eigenlijk deed; hij beroept zich slechts op zijn liefde voor de ironie en literatuur van Gerard van het Reve.15

4 juli 2009

Paul Arnoldussen

Een maand na het incident betreurt Paul Arnoldussen in Het Parool dat Bosma ‘gek genoeg’ veel over zich heen heeft gekregen, ‘maar niet het verwijt van antisemitisme.’ Dat klopt niet helemaal want het verwijt van antisemitisme was al vroeg onder anderen door Blokker geponeerd. Arnoldussen stelt toe dat hij direct aan antisemitisme moest denken, maar vraagt zich af waarom dit verwijt, voor zijn gevoel, toch niet aan de oppervlakte kwam.  Zijn verklaring is als volgt:

‘Wie hem antisemitisme aanwrijft krijgt ongetwijfeld als antwoord: “Wie is nu de antisemiet, u legt toch die associatie tussen een neus en de Joodse achtergrond van Clairy Polak?”’

Arnoldussen verwijst in zijn stuk naar een discussie op de site van vakblad De Journalist. Uit de reacties op de site blijkt dat Arnoldussen niet de enige is die spreekt van antisemitisme. Hij citeert journaliste en schrijfster Manja Ressler die schreef: ´Bosma’s antisemitische opmerking (linkse pers en Joden, dat is een favoriet deuntje bij extreem rechts) toont aan dat het filosemitisme van de PVV niets anders is dan opportunisme om stemmen te winnen.’ Interessant genoeg wordt hier dus niet alleen de opmerking over neuzen expliciet als antisemitisch gekwalificeerd, maar ook verbonden aan het niet eerder genoemde stereotype van Joden en (linkse) pers. Deze gecombineerde associatie wordt voor het eerst gelegd.16 

18 september 2010

Clairy Polak

Clairy Polak heeft nooit direct gereageerd op het incident. Evenmin deed ze aangifte tegen Bosma. In interviews werd haar wel telkens om commentaar gevraagd. Pas meer dan een jaar na het voorval zegt zij, ‘met merkbare tegenzin’, in Vrij Nederland:

‘Ik vond dat verbijsterend en ook bedreigend. Als ik Wilders had geheten, had ik direct aangifte gedaan. Ik dacht nog even dat hij iets met die “neuzen” bedoelde. Maar ik denk dat er geen antisemitisme onder zat. Ik maak me er verder maar niet druk om. […] Ach, hij noemde gewoon mijn naam omdat zijn baas daar iets mee heeft. Zo simpel is het waarschijnlijk.’

Polak denkt dat er geen antisemitisme in het spel was, maar geeft toe dat de uitspraak over ‘die neuzen’ haar dwars zat.17

31 oktober 2011

Clairy Polak

In een ander interview, dat in NRC Handelsblad meer dan twee jaar na de bijeenkomst verschijnt, wordt Polak nogmaals naar ‘het rode neuzenincident’ gevraagd. De interviewster, Danielle Pinedo, wil graag weten waarom Polak er niet graag over praat. Polak geeft aan dat zij dat vermijdt, ‘als de toon hatelijk en dreigend wordt [...]. Daar moet je je voor afsluiten, anders kun je niet verder.’ Zij vervolgt: ‘[ik] wil zo min mogelijk aandacht aan dat soort dingen schenken. Bovendien wil ik niet steeds geconfronteerd worden met iets dat jaren geleden is gebeurd.’

Aansluitend hierop wil Pinedo weten of Polak ook met andere vormen van antisemitisme wordt geconfronteerd, zoals antisemitische brieven, maar Polak ontkent dat:

‘Niet antisemitisch. Maar mijn naam roept wel bepaalde associaties op. Als ik in NOVA een kritische vraag over Palestijnen stelde, riepen mensen: die Polak is pro-Israël. […] Ik sta alleen stil bij mijn afkomst als anderen het erover hebben.’18  

Aandacht voor het incident

De media besteedden relatief veel aandacht aan dit incident, zowel de pers als de televisie; de discussie over de uitspraak duurde meer dan een maand. Politici bemoeiden zich daarentegen weinig met de kwestie. Alexander Pechtold van D66 was het meest uitgesproken, de PvdA en GroenLinks, beide door de vraagsteller in Ahoy genoemd, minder. Ook Clairy Polak vermeed het onderwerp. Behalve publicisten heeft geen NGO of belangenorganisatie tegen Bosma’s uitspraken geprotesteerd. Er is bovendien nooit een aanklacht ingediend tegen Bosma. Ook werd dit incident niet in de antisemitisme-monitor van het CIDI opgenomen.

  

  • 1. Ron Meerhof, 'Foeteren op Marokkanen, "links" de pers, en zo meer. Accent PVV-bijeenkomst', de Volkskrant, 2 juni 2009.
  • 2. Jan Blokker, ‘Mark, Atzo, Geert, Martin en de gewetensvrijheid’, NRC.next, 3 juni 2009. Zie ook nrcnext.nl [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 3. NOS Europa Kiest, NOS, 4 juni 2009. Zie ook uitzendinggemist.nl [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 4. De Zomer Draait Door, VARA, 4 juni 2009. Zie ook uitzendinggemist.nl  [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 5. Joost Niemöller, ‘Pechtold maakte Wilders uit voor nazi’, joostniemoller.com, 4 juni 2009. Deze site bestaat niet meer. De teksten van Niemöller zijn te vinden op de site de-stek.info [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 6. Joost Niemöller, ‘Toch geen grote neus’, joostniemoller.com, 5 juni 2009. Zie kopie op de site de-stek.info [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 7. Floris Blom, ‘Rode neuzen’, de Volkskrant, bijlage “Hart en Ziel,” 5 juni 2009.
  • 8. Buitenhof, VPRO/AVRO/VARA, 7 juni 2009. Zie ook uitzendinggemist.nl [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 9. Jos de Beus, 'De strijd om de ziel van een verscheurd land', de Volkskrant, 8 juni 2009. Zie ook volkskrant.nl [geraadpleegd op 13 augustus 2014].
  • 10. 'De neus van Clairy: De beelden', eenvandaag.nl, 9 juni 2009. Zie eenvandaag.nl [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 11. Martin Bosma, 'De hooggeleerde professor demoniseert', de Volkskrant, 13 juni 2009.
  • 12. Remco Meijer, 'Gedreven door ideeën en complotten. Dinsdagprofiel: Martin Bosma', de Volkskrant, 16 juni 2009.
  • 13. Dirk Stelder, 'Partij voor de verwijdering', Dagblad van het Noorden, 16 juni 2009.
  • 14. Max van Weezel, 'Kleine knokploeg', Vrij Nederland, 20 juni 2009. Zie ook vn.nl [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 15. Sophie Derkzen, 'Jekyll & Hide. Profiel: Martin Bosma van de PVV', Vrij Nederland, 27 juni 2009. Zie ook vn.nl [geraadpleegd 13 augustus 2014].
  • 16. Paul Arnoldussen, 'Hoe groter het belang van een getuige, des te meer wantrouwen', Het Parool, 4 juli 2009.
  • 17. Coen Verbraak, Maarten Kools, '"Ik vlucht niet, ik verzet me." Interview Clairy Polak', Vrij Nederland, 18 september 2010.
  • 18. Danielle Pinedo, '"Ik lees de hatemail niet meer, anders verlies ik het plezier in mijn vak." Clairy Polak over haar nieuwe mediaprogramma, haar imago en de perikelen rond Nieuwsuur', NRC Handelsblad, 31 oktober 2011.